Zihin Kuramı

Zihin kuramı diğer kişilerin zihinsel süreçlerinden(düşünceler, inançlar, istekler ve niyetler vb.)  bir anlam çıkarabilme, bu çıkarımı kullanarak onların ne söylemek istedikleri ve ne söyleyeceklerini tahmin ederek buna bağlı nasıl davranabileceklerini de yordama becerisidir. Çocuklar küçük yaşta konuşmaya başladığında zihinsel süreçleri eylem olarak ifade ederler (P.Howling, S.Baron-C.J.Hadwin; 2016).

Zihin kuramı; tüm insanların, inanç, istek, düşünce gibi zihinsel durumlarını simgeleyebilme yetisidir (Olson, Astington ve Harris, 1988). Zihin kuramı becerilerinin gelişmesi ile çocuklar aslında gerçeğin tek olduğunu ancak bu gerçeğin diğer kişilerin zihinlerinde farklı olarak temsil edilebileceğini anlarlar (Moore ve Frye, 1991).

Zihinsel durumların tamamı birbiri ile ilişki içindedir. Bunu şöyle açıklayabiliriz; hepimizin gün içerisindeki hayatı, diğer insanların düşünce, istek, inanç ve duygularına göre değişim göstermektedir. Yani toplum bireylerin davranışlarını farklı şekillerde etkilemektedir  (Welman ve Lagattuta, 2000).

İsteklerimiz, duygularımızı, algılarımızı ve inanışlarımızı değiştirir (Astington, 2003). İnsanlar; çevresindeki kişilerin farklı bakış açılarını kullanarak, iletişim ve etkileşimlerini düzenlerler.

Kişilerin birbiriyle olan ilişki durumlarında;  soyut olan zihinsel durumların etkili olması, zihinsel durumların ilkelerinin var olduğu ‘’kuram’’ları meydana getirmektedir. Bu sebeple de süreçlerin tamamı ‘’zihin kuramı’’ şeklinde ifade edilir (Smith, Cowie ve Blades, 2003).

ZİHİN KURAMININ GELİŞİMİ

Normal gelişim gösteren çocuklarda 18 ay-30 ay itibariyle; duygu, istek, düşünce, rüya, inanç gibi zihinsel durumlar belirmeye başlar.(P.Howling, S.Baron-C.J.Hadwin; 2016).

Araştırmalara göre; zihin kuramı yeteneğinde en önemli gelişme 3 ve 4 yaşlar arasında oluşmaktadır ve  5 yaş itibari ile bu becerinin neredeyse tamamen kazanılmaktadır.(Ruffman, Perner, Naito, Parkin ve Clements, 1998).

Yapılan birçok araştırma sonucunu; zihin kuramı yeteneklerinin kazanılmasının daha iyi düzeyde olan çocukların, diğer çocuklara oranla daha fazla sosyal alan becerisi gösterdiğini ve daha fazla işbirliği gerektiren oyun becerisi kazandığını aynı zamanda da olumlu sosyal davranışlarının daha fazla olduğunu göstermektedir (Moore, Barresi ve Thompson, 1998).

Zihin kuramı yaşın ilerlemesiyle gelişmekle beraber  çevreyle de ilişkilidir. Sosyal yönden daha bol uyaranlı çevrede büyüyen çocukların zihin kuramı, diğer çocuklara oranla daha fazla geliştiği bilinmektedir (Hughes ve Leekam, 2004).